KPSS Vatandaşlık Devlet Biçimleri Demokrasi ve Kuvvetler Ayrılığı

Yapısına ve Egemenliklerine Göre Devlet Şekilleri

• Tek Yapılı Devlet

• Üniter Devlet: Ülkenin tümünde tek bir devlet (yasama,yürütme,yargı) ve dolayısı ile tek bir hukuki ejimin egemen olduğu devletlerdir. Ör: Fransa, Türkiye, yunanistan .
• Bölgeli Devlet: Tekçi devlet yapısında olan ancak farklı bölgelerden oluşan, ülkenin bölünmez bütünlüğünü korumakla birlikte ulusların özerkliklerini de tanıyan devlet şeklidir.Ör. İspanya

---

2-Birleşik(Karma) Devlet 

• Federal Devlet: Yasama, yürütme ve yargı fonksiyonları açısından kendi içerisinde belli bir özerliğe sahip olan ancak ortak bir anayasa altında birleşerek tek bir devlete tabi olan devletlerin oluşturduğu birlik olarak ifade edilebilir. Ör. ABD,Rusya,Almanya,Avusturya
• Konfederal Devlet: Birden çok devletin sınırlı ortak ve belirli bir amacı gerçekleştirmek amacıyla bir araya geldikleri devlet modelidir. 19 yy Avrupada görülmüştür. 

---

Egemenliklerine Göre Devlet Şekilleri

Monarşik: Egemenliğin tek bir hükümdarda olduğu devlet şeklidir.

Oligarşik: Egemenliğin bir grup, sınıf yada zümreye ait olduğu devlet şeklidir.

Teokratik: Hukuk kurallarının din kurallarına göre oluşturulduğu ve din kurallarına göre yönetilen devlet şeklidir.

Cumhuriyet: Devlet yönetiminde millet iradesinin egemen olduğu devlet şeklidir.

---

Hükümet Sistemleri

• Kuvvetler Birliği
• Meclis Hükümet Sistemi
• 1921 Anayasası ile uygulanmaya başlamıştır.
• Meclisin Üstünlüğü ilkesine dayanır.
• Yasama ve Yürütme yetkileri Mecliste toplanmıştır.
• Yürütme ayrı bir erk sayılmaz , yürütme üyeleri meclis tarafından belirlenir.
• Meclisi feshetme yetkisi meclisin kendisine aittir.
• Meclisin sürekliliği ilkesi geçerlidir.
• Mutlak Monarşi
• Yasama ve yürütme yetkilerinin tek bir hükümdarda birleşmesi söz konusudur.
• Diktatörlük
• Yasama ve yürütme yetkisi bir kişi yada bir grupta toplanır. Diktatörlük yönetimi totaliter ve otoriter olmak üzere ikiye ayrılır.
• Kuvvetler Ayrılığı
• Başkanlık Sistemi
• Halk tarafından seçilen bir yürütme gücü mevcuttur.
• Kuvvetler birbirinden sert bir şekilde ayrılmıştır.
• Yasama ve yürütme organları ayrı ayrı seçilir.
• Yürütme tek başlıdır.
• Parlamenter Sitem
• Kuvvetler birbirinden yumuşak bir biçimde ayrılır.
• Yürütme iki başlıdır. Cumhurbaşkanı ve Bakanlar kurulundan oluşur.
• Cumhurbaşkanı yasama organına karşı sorumsuz ve tarafsızdır.
• Yasama ve yürütme organını denetleyebilir ve onun hukuksal varlığına son verebilir.

• Yarı Başkanlık Sistemi
• Yasama ve yürütme organları ayrılmıştır.
• Devlet Başkanını halk seçer
• Bakanlar kurulu meclise karşı sorumludur.
• Yasama güvensizlik oyu ile bakanlar kurulunu görevden düşürebilir. ör. Fransa

---

Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Temel Nitelikleri

Türkiye Cumhuriyeti insan haklarına saygılı, Atatürk Milliyetçiliğine bağlı, Demokratik, Laik, Sosyal, Hukuk devletidir.

• İnsan Haklarına Saygılı Devlet

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi 10 Aralık 1948 BM Genel kurulunda kabul edilmiştir.

1961 Anayasasındaki “insan haklarına dayalı” deyimi yerine 1982 Anayasasında “insan haklarına saygılı” devlet ifadesi kullanılmıştır.

• Atatürk Milliyetçiliğine Bağlı devlet

1924 Anayasasına 1937 de yapılan değişiklikle birlikte eklenen milliyetçilik ilkesi 1961 Anayasasında “milli devlet” 1982 Anayasasında “Atatürk Milliyetçiliğine bağlı” devlet ifadesi kullanılmıştır.

---

• Demokratik Devlet

Demokratik Devletin Unsurları Şunlardır:

• Egemenliğin bir kişi zümre veya sınıf tarafından belli sınıfların yararına kullanılmaması
• Serbest ve genel oya dayalı ve düzenli aralıklarla tekrarlanan seçimlerin yapılması. 1982 Anayasasına göre seçimler ve halk oylamaları serbest, eşit, gizli, tek dereceli, genel oy, açık sayım ve döküm esaslarına göre yargı denetimi ve gözetimi altında yapılır.
• Seçmenlere birden fazla alternatif sunulması
• Serbestçe örgütlenmiş siyasi partilerin bulunması.
• Temek hak ve özgürlüklerin tanınmış ve güvence altına alınmış olması.

---

• Laik Devlet

Laik devletin öğeleri şunlardır:

• Resmi bir devlet dinin bulunmaması
• Din ve mezhep ayırımı yapılmaması
• Devlet yönetiminin din kurallarına dayalı olmaması
• Din kurumları ile devlet kurumlarının birbirinden ayrılmış olması
• Din hizmetlerinin de bir kamu hizmeti olarak görülmesi.

---

• Sosyal Devlet

Amacı ulusal geliri artırmak, ulusal gelirin adaletli dağılımını sağlamak, özgürlüklerin gerçekleşmesi için maddi olanak sağlamak ve fırsat eşitliğini sağlamak olan devlet yapısıdır.

---

• Hukuk Devleti

Anayasal sistemimize 1961 Anayasası ile ilk kez girmiştir.

 Hukuk devletinde bulunması gereken özellikler şunlardır:

• Yasma işlemlerinin yargısal denetime tabi olması
• Yürütme işlemlerinin yargısal denetime tabi olması
• Yargı bağımsızlığı
• Kanuni hâkim güvencesi
• Temel hakların güvence altına alınması
• Yasaların genel olması
• Yasaların anayasaya uygunluğu
• Hukukun genel ilkelerine bağlılık
• Kuvvetler ayrılığının benimsenmesi
• Anayasanın üstünlüğü ve bağlayıcılığı
• İdari faaliyetlerin belirliliği ilkesi
• İdarenin mali sorumluluğu ilkesi
• Adil yargılanma hakkının olması

---

Demokrasinin Dayandığı Temel İlkeler

• Milli egemenlik
• Özgürlük
• Eşitlik
• Çoğulculuk

---

Demokrasinin Uygulama Biçimleri

• Doğrudan Demokrasi: Halkın tamamının alınan kararlara katılması demektir.ör. İlk çağ Ege şehir devletleri.
• Yarı Doğrudan Demokrasi: Seçimle iş başına gelmiş meclis ve yöneticiler varsa da bazı kararlar seçmenlerin doğrudan katılımı ile sağlanır.

Yarı doğrudan demokrasinin araçları, Referandum, halk girişimi, halk vetosu, Temsilcilerin azli dir.

• Temsili Demokrasi: Halkın seçtiği temsilcilerin halk adına karar alması demektir.