İnsan davranışları ve Sosyal Çevre

Sosyal Hizmetin Müdahale Şekilleri;

🚀Problem çözme, baş etme becerileri kazandırma

🚀Sosyal kurum, topluluklar, devlet bürokrasisi gibi sistemlerle çalışarak bireyleri ihtiyaç duydukları hizmet ve kaynaklarla buluşturma

🚀İnsanların hizmet ve kaynaklara ulaşımı için sistemlerle bağlantı kurma (Baer ve Federico, 1978). 

🚀Sosyal hizmetin büyük kısmı sosyal işlevsellikle ilgilidir*

🚀Bugünün sosyal hizmet anlayışı genelci sosyal hizmettir*

Sosyal Hizmet Uygulaması

📎Problemli durumun değerlendirilmesi

📎Amaçların dikkatlice ve açıkça belirlendiğini bir eylem planı

📎Eylemsel müdahale (danışmanlık, bir kurumla buluşturma vb.)

📎Değerlendirme (amaçlar gerçekleşti mi?)

📎Müdahalenin sonlandırılması (süreç ve kazanılan başarının özetlenmesi)

📎Tüm süreçler insan davranışı hakkında temel bilgi ve varsayımları gerektirir

📎Öncelikli görevlerden biri müracaatçının kendi alternatiflerini görmesine yardımcı olmaktır 

📎Tünel görüşü> stres, alışkanlıklar, tecrübe eksikliği

Biyopsikososyal Gelişim

Bu üç boyut karşılıklı olarak birbirini etkilemektedir.

Biyolojik gelişim; kişinin yaşamının fiziksel yanlarıyla ilgilenir (ergenlikteki fizyolojik değişimler)

Psikolojik gelişim; bireylerin işlevlerini, bilişsel ve düşünce süreçlerini ve duygularını temel alır (ahlak duygusunun gelişimi)

Sosyal gelişim; insanların sosyal çevrelerinde diğerleriyle olan etkileşimlerini ele alır (aile, akran etkileşimi, çalışma grupları, organizasyonlar)

Belirli yaşam dönemlerinde o döneme özgü olaylar

Normal gelişimin kilometre taşları;

💡Bebeklik ve çocukluk> rol modeli

💡Ergenlik> kimlik oluşumu

💡Erken ve orta dönem yetişkinlik> evlilik ve çocuk sahibi olma

💡Geç yetişkinlik> emeklilik, çocuklardan kopma

*Her şeyden bağımsız ve neyin normal/normal dışı olarak değerlendirilebileceğine ilişkin bir çerçeve oluşturur.

Güçler perspektifinde dört ilke 

💪Her bireyin, grubun, ailenin ve topluluğun güçlü yanları vardır

💪Travma, istismar, hastalık ve zorluklar yaralayıcı olabilir. Ancak bunlar aynı zamanda mücadele ve yeni olanaklar için zemin hazırlar

💪Gelişim ve değişim kapasitesinin üst limitlerini belirlemeyin

💪Her çevre kaynaklarla doludur

Sosyal Hizmette Etik

Amerikan Ulusal Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği (NASW, 2008) Etik Kodları;

➡️SHU’nun öncelikli amacı ihtiyaç halindeki insanlara yardım etmek ve toplumsal problemlerle ilgilenmektir

➡️SHU sosyal adaletsizlikle mücadele eder

➡️SHU kişinin doğuştan getirdiği şeref ve değerine saygı duyar

➡️SHU insan ilişkilerinin temel önemini kabul eder

➡️SHU güven verici şekilde davranır

➡️SHU yetkin oldukları alanda çalışır ve mesleki uzmanlıklarını geliştirir ve ilerletirler

➡️Temel sosyal hizmet değerleri; Bireyin değeri ve onuru, müracaatçının kendi kaderini belirlemesi, güçlendirilmesi, eşit olanaklara sahip olması, ayrımcılığa uğratılmaması, farklılıklara saygı

Açık-Kapalı Sistem

Eğer sistem ile sistemin faaliyette bulunduğu çevre arasında enerji, bilgi ve materyal alışverişi varsa, bu tür sistemler açık sistem; yoksa kapalı sistem olarak adlandırılır. 

Bir çevresi olan ve çevresindeki öğelerle ilişki içerisinde olan, onlarla iletişim kuran ve birbirlerini değiştiren sistemlerdir. Sistem kuramına göre bütün canlı varlıklar açık sistemlerdir. Açık sistemlerin sınırları geçirgen ve esnektir. Çevreleriyle sürekli alışveriş içerisindeler.

Kapalı sistemler, bünyelerinde mevcut olan entropy (bir sistemdeki kayıplara sebep olan düzensizliklerin ve kararsızlıkların bir ölçüsüdür)  nedeni ile bir süre sonra faaliyetlerini durdurmak zorunda kalırlar. Oysa açık sistemler, dinamik denge veya dengeli durum adı verilen bir şekilde faaliyetlerini sürdürürler.

Alt Sistem: Alt sitemler büyük bir sistemin içindeki küçük sistemlerdir. 

Sınır, bir sistemin ya da alt sistemin sonlandığı ve bir başka sistemin ya da alt sistemin başladığı yeri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. 

Denge: Dış çevredeki koşulların değişimi durumunda çevreden gelen değişimlerle baş edebilmek için sistem, bünyesindeki alt sistemlerin fonksiyonlarında değişiklik yapmaya ihtiyaç duyar, düzenin devamını sağlamaya çalışır. Buna dinamik denge denir.

Rol: Kültürel olarak bireylerden beklenen davranışlardır.

Geri bildirim, Girdinin özel bir formu yani işlenmiş halidir. 

Gelişim: Her sistem belirli aşamalar dahilinde gelişim göstermektedir.

Sosyal normlar ve kültürel kurallar, insanların tutumlarına, inançlarına, duygularına, görünümlerine ve beklenen, izin verilen ve yasaklanan davranışlarına rehberlik eder ve onları belirler.

PSİKO-ANALİTİK GELİŞİM KURAMI

Psikanaliz zihinsel süreçlerin bilinçdışı unsurlarını araştırırken, bunların arasındaki bağlantıyı yakalamaya çalışır ve amaçlarından kuvvetli olanlarından biri, transferansın bilinçdışı engellerinden serbest kalmasına yardım etmektir.

Freud'e göre, insanın herhangi bir nedenle tatmin edemediği sevgi (aşk) yoksunluğu onu bunalımlara ve anormal davranışlara itmektedir.

Haz ilkesi: Organizmanın acı ya da ağrıdan kaçarak haz aramasını gösterir. Haz ilkesi doğuştan vardır. Amacı doyuma ulaşmak ve haz sağlamaktır.

Gerçeklik ilkesi: Organizmanın gereksinmelerinin dış gerçeklere göre ertelenmesini ya da doyurulmasını sağlar. Doğuştan yoktur.

Freud’a göre kişiliğin oluşumuna yön veren üç temel kavram bulunmaktadır. Bunlar;

➡️Bilinç Sınıflaması (Topografik kişilik kuramı)

➡️Yapısal Kişilik Kuramı

➡️Psiko-seksüel gelişim dönemidir.

Bilinç Sınıflaması 

Bilinçdışı ile dürtülerin farkındalık dışında geliştiği zihnin süreçleridir. 

Bilinç, farkında olduğumuz yaşantıların bulunduğu yerdir. Organizmanın iç ve dış dünyada olan bitenlerin farkında olabilmesi, seçebilmesi, algılayabilmesi gibi.

Bilinç öncesi bilincinde olmadığımız (o anda farkında olmadığımız) ama biraz düşününce ya da ufak bir çabayla hatırladığımız ya da bilince çıkarabildiğimiz yaşantıların bulunduğu yerdir. Örneğin; telefon numarasını hatırlamak.

Bilinç dışı ise bilincin dışında olan ve ve özel bir takım tekniklerle bilince çıkarılabilen yaşantıların bulunduğu yerdir. Diğer bir deyişle bilinci tehdit eden,uzaklaştırılması gereken duygu ve yaşantıları içeren kısımdır. Örneğin; hoşa gitmeyen, toplumca onaylanmayan duygu, düşünce, istek ve arzular.

Yapısal Kişilik Kuramı

Freud’a göre; Topografik Kişilik Kuramı, yapılan zihinsel içerikleri ve süreçleri açıklamak için yetersizdi. Ruhsal aygıtla ilgili görüşlerini yeniden düzenleyerek 1923'te ikinci varsayımı olan yapısal varsayımı öne sürdü. Buna göre ruhsal aygıt üç soyut yapıdan oluşmaktadır;

Üstbenlik (Süperego)

Benlik (Ego)

Altbenlik (id)

 Bu zihinsel yapılar birbirleriyle ilişkili zihinsel içeriklerden ve süreçlerden oluşmaktadır. Ruhsal aygıtın üç yapısı arasında sürekli ve dinamik bir etkileşim vardır

⚡Altbenlik (İd): Ruhsal aygıtın doğuştan gelen ve en eski yapısıdır. Altbenlik içerikleri sürekli boşalma ve doyum arar, tümüyle bilinçdışıdır. Bunlar haz ilkesine uyar. 

⚡Benlik (Ego): Ruhsal aygıtın organizmayı bir davranışa yönelten yapısıdır. Ruhsal aygıtın algılayıcı, açıklayıcı, uyum yapıcı ve uygulayıcı yapısıdır. Benlik bu işlevlerini yerine getirirken altbenlik ve üstbenlikle ilişki kurar.

⚡Üstbenlik (Süperego): Üstbenlik ruhsal aygıtın dizginleyici, suçlayıcı, yargılayıcı, cezalandırıcı yapısıdır. Günlük yasamdaki karşılığı '"vicdan", belirtisi ise "suçluluk duygusu"dur. 

💭Psikoseksüel Gelişim Dönemi

Freud 

➡️Kişilik gelişimini 5 dönemde incelemiştir. ( Sınavda soracak) Erikson da 8 dönem vardır 

➡️Kişilik gelişiminde temel belirleyicinin 0-5 yaş arası olduğunu ve kişiliğin ergenlik yıllarıyla birlikte kazanıldığını savunmuştur.

➡️Kuramında cinsellik öğesini ön plana çıkartmıştır.

➡️Bir dönemde başarılamayan özelliğin, o döneme saplantı oluşturduğunu belirtmiştir.

➡️Gelişimde en kritik dönemin 3-5 yaş arasında (Fallik Dönem) olduğunu belirtmiştir.

➡️Gelişimi büyük oranda biyolojik altyapı ile ele almıştır.

SAVUNMA MEKANİZMALARI

Freud normal hayata ilişkin birçok şeyi idden kaynaklanan bu korkunç malzemenin bilince çıkmasını önlemek üzere yaptığımız farklı şeyler temelinde betimlemiştir ve Freud bunları “savunma mekanizmaları” olarak adlandırmıştır. Bunlar;

✅Yüceltme Savunma Mekanizması

✅Yer değiştirme Savunma Mekanizması

✅Yansıtma Savunma Mekanizması

✅Gerileme Savunma Mekanizmamız 

🥼TEDAVİ TEKNİKLERİ

⚓Serbest Çağrışım: Psikanaliz tedavisinin temel taşıdır. 

⚓Residance: Tedavinin ilerlemesini engelleyen her türlü tepki bir direniş belirtisidir.

⚓Yorumlama: Analistin kullandığı en önemli tedavi aracıdır. 

Erikson’un Psiko-sosyal gelişim dönemleri; 

1)Temel Güvene Karşı Güvensizlik, 

2)Özerkliğe Karşı Utanç ve Şüphe, 

3)Girişimciliğe Karşı Suçluluk Duygusu, 

4)Çalışkanlığa Karşı Yetersizlik Duygusu, 

5)Kimlik Kazanmaya Karşı Kimlik Karmaşası, 

6)Yakınlığa Karşı Yalıtılmışlık, 

7)Üretkenliğe Karşı Kendine Dönüklük, 

8)Benlik Bütünlüğüne Karşı Umutsuzluk. 

8 evre de ele almıştır erikson 

Bağlanma Türleri;

Güvenli Bağlanma;

Anne odadan ayrıldığında rahatsız olsalar da olmasalar da anne geri döndüğünde hemen etkileşim kurmaya çalışırlar. Burada annenin odadan çıkmasıyla beraber bebeğin verdiği tepkiden ziyade, anne odaya geri döndüğünde bebeğin annesiyle etkileşim kurup kurmaması önemlidir.

2.Güvensiz Bağlanma

Bu grupta bulunan bebekler, anne odadan ayrıldığında çoğunlukla rahatsızlık duymazlar. Rahatsızlık duysa bile yabancı kişi tarafından rahatlıkla sakinleştirilebilirler. Anne tekrar odaya girdiğinde onu görmezden gelme eğiliminde olurlar. Yani açık bir şekilde, anneleriyle etkileşim kurmaktan kaçınırlar.

Çelişkili Bağlanma

Bu grupta yer alan bebekler, anne tekrar odaya girdiğinde anneyle etkileşime girme noktasında direnç sergilerler. Yani bir yandan anneyle etkileşime girmek ister, bir yandan da annelerine rahatsızlık verirler. 

Düzensiz

 İlk üç gruptan herhangi birine girmeyen bebekler, düzensizleşme olarak adlandırılırlar. Bu bebekler çoğunlukla çelişkili tepkiler verirler.

Yayın yönetmeni: Ferdi Yıldız 

Destek Ekibi : Ümit Fidan ,Yunus Bingöl,Diyar Korak